Ұлттық қорғаныс университетінде әзірленген «Шағала» ҰҰА іс жүзінде Қазақстандағы серпінді жоба болды.

Өз кезегінде «R&D орталығы» ЖШС Ұлттық қорғаныс университетіне осы ҰҰА-ның пайдалы моделін пайдалануға рұқсат беру туралы өтінішпен жүгінді.

Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 14-1-бабының 1-тармағына сәйкес «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті - Елбасы атындағы Ұлттық қорғаныс университеті» РММ «Research&Development» орталығы Қазақстан инжиниринг» ЖШС-ға пайдалы модельге патентті пайдалануға арналған лицензиялық шарт бойынша ерекше емес лицензия берді.

2022 жылдың мамыр айында ҒЗТКЖ аясында серіктестік «Шағала» ҰҰА-ны жаңғыртуды жүргізді және «Шағала-М» ҰАК-тың тәжірибелік үлгісін жасады.

«Шағала-М» цистернасы алдыңғы үлгілерден қанаты сол жақ, ортаңғы және оң жақ бөліктерге бөлінген жоғарықанатты жаңа корпусымен ерекшеленеді. Қанаттың сол және оң бөліктерінде аэрондар бар және бағыттаушылар арқылы қанаттың ортаңғы бөлігіне оңай бекітіледі. Қанаттың ортаңғы бөлігі фюзеляждың жоғарғы жағына мықтап бекітілген. Тартқыш ауа бұрандасы бар электр қозғалтқышы фюзеляждың артқы жағындағы тік тұрақтандырғышқа орнатылған. Тік тұрақтандырғыштың үстіне көлденең тұрақтандырғыш орнатылған. Корпустың өзі композициялық материалдардан жасалған. Басқару жүйесі, автопилот және қайта зарядталатын батарея фюзеляждың ішінде арнайы бөлімде орналасқан. Оператордың командалық жүктемесі ұшу кезінде бейнекамераның көру бұрышын арттыру үшін фюзеляждың төменгі бөлігінен шығарылады. Қону кезінде оператордың бұйрығымен пайдалы жүктеме фюзеляждың ішіне шығарылады, осылайша оның қорғанысы пайда болады.

Пайдалы жүктеме ретінде мыналарды қолдануға болады: бейнекамера, радиосигналдарды таратуға арналған радиоқабылдағыш және радиоқабылдағыш құрылғылар, магнитометр, газ анализаторы, тепловизор, лазерлік қашықтық өлшегіш.

Осылайша, «Шағала» ҰҰА-ны жаңғырту мыналарға мүмкіндік берді:

• ұшу кезінде көтеру күшін, ауада болу уақытын және ұшу қашықтығын арттыру;
• ұшу және қону кезіндегі механикалық бұзылулардан қымбат пайдалы жүктеменің қорғалуын жақсарту;
• қону кезінде әуе винті мен электр қозғалтқышының механикалық зақымдануын болдырмау;
• ұшқышсыз ұшу аппараттарының тиімділігі мен функционалдығын жақсарту.

Бүгінде «Шағала-М» ҰҰА әскери және мұнай-газ, энергетика секторлары және іздестіру-құтқару жұмыстарында - азаматтық қажеттіліктер үшін де қолданылады. Сонымен қатар оны мұнай құбырларын, газ құбырларын, электр беру желілерін бақылау үшін, сондай-ақ барлау, іздеу-құтқару операциялары, байланыс және басқару құралдарының қайталағыштары үшін пайдалануға болады.